మానస సోపాన పంక్తి

https://www.facebook.com/vallury.sarma/posts/565277586842992

https://www.facebook.com/vallury.sarma/posts/565549870149097

https://www.facebook.com/vallury.sarma/posts/565988570105227

ఇంగ్లీషులో ఒక పదం ఉంది. అది మైండ్ (mind). అంటే ఏమిటి? అది ఎక్కడ ఉంటుంది.? దానికి బ్రెయిన్ (మెదడు) అనేపదానికి సంబంధం ఏమిటి? మైండ్ అంటే మనసేనా? పెద్ద మనసుతో ఆలోచించండి అంటారు. (broad-mindedness) . విశాల హృదయం అంటే అదేనా? మనసుకి బుద్ధికి సంబంధం ఉన్నదా? వివేకం, విచక్షణ, విశ్లేషణ,స్మృతి ఇవి ఎక్కడ ఉంటాయి? ఇంకో పదం ఉంది. చిత్తం. మనోహరుడు అన్నా చిత్తచోరుడు అన్నా ఒకటేనా? ఆలోచనలు ఎక్కడ వస్తాయి? ఆచరణ ఎక్కడ మొదలౌతుంది? ఇవి మనస్తత్త్వ శాస్త్ర విషయాలా వేదాంతం విషయాలా? వేదాంతం అనే పదం ఫిలాసఫీ అనే పదానికి సరియైన తెలుగు పదమేనా? మనసు మన తెలుగు కవులు విపరీతంగా వాడే పదము.వాళ్ళదృష్టిలో మనసు ఒక పదార్థం, వస్తువు. పారేసుకుంటారు, దోచుకుంటారు. ఇచ్చి పుచ్చుకుంటారు. తెలుగు వాళ్ళ భాషలో వాడే ఇదంతా ఒక మానసిక స్థితి. చిత్త విభ్రమం అనికూడా అనవచ్చును. ఇంకా ఉన్నాయి అహంకారం, మమకారం, అహంత, ఆత్మ వంటివి. ఈ పదాలు కొంచెం అర్థంచేసుకుంటే మన పలుకులు మనకే అర్థమౌతాయి. ఇంగ్లీషు పదాలు మాత్రమే వాడితే అస్పష్టత పెరుగుతుంది. తెలుగు ఇంగ్లీషు పదాలు ఒకదానికి ఒకటి అతకవు. వీటి సంగతి కొంచెం చూదాం. .

ఇంగ్లీషులో మైండ్ అనే పదము ఒక్కటే ఉంది. దానిని మన భారతీయ తత్త్వ శాస్రంలో చాలా లోతుగా అర్థంచేసుకుంటాం.. అది ఒక మెట్ల వరుస వంటిది. దానిని ఇంగ్లీష్ లో Internal Hierarchy of Mind అనవచ్చును. దాని మొదటి స్థాయి మనస్సు. మనస్సు ఎక్కడ ఉంటుంది? ఒకచోట ఉండదు. కోతిలాంటిది. చంచలము. మననుంచి ఒకచూచిన వస్తువు మీదకో, విన్నపాట మీదకో వెడుతుంది. ప్రయత్నంతో అదిలేకుండాకూడా చేసుకోవచ్చు. నా మనస్సు blank గా ఉందంటే ఆ క్షణంలో లేదనే అర్థం.absent-mindedness అదే. అంటే ఆలోచన ఉంటేనే మనస్సుకు ఉనికి ఉంది. ఆలోచన, లోచన (కన్ను) తరువాత ఘట్టం. మనం కళ్ళతోచూస్తే మనసులో ఆలోచన పుడుతుంది. అంటే మనస్సు మనం జ్ఞానేంద్రియాలతో గ్రహించినదానిని తన పైస్థాయికి చేరుస్తుంది. అందుకే నేత్రానికి అనుబంధంగా ఉన్న అంతరేంద్రియం మనస్సు. మనస్సుని అందుకే అంతః కరణం అంటాము. మనసు ఆలోచనను బుద్ధికి అందిస్తుంది. మనస్సుకి గుణంలేదు. ఆ గుణాలు ఉన్నది బుద్ధికి. సుబుద్ధి, దుర్బుద్ధి, బుద్ధిమంతుడు, కుక్క బుద్ధి, కోతిబుద్ధి - ఇలాంటి అనేక పదాలు వాడుకలో ఉన్నాయి.
బుద్ధిలోనే విశ్లేషణ, విచక్షణ, వివేకము, స్మృతి మొదలైనవి వస్తాయి. Intellect, intelligence, discrimination అని మనం చెప్పుకోవచ్చును. బుద్ధితన నివేదికను తరువాత స్థాయిలో ఉన్న చిత్తానికి నివేదిస్తుంది. ఈ చిత్తమనేది భారతీయ తత్త్వ శాస్త్రంలో చాలా ముఖ్యమైనది. Consciousness దీనికి సన్నిహితమైన ఆంగ్లపదం. బుద్ధినుండి వచ్చిన నివేదిక ఆధారంగా చిత్తం కార్యాచరణకు ఆయత్తమౌతుంది. పతంజలి యోగసూత్రాలలో మొదటిది "యోగః చిత్తవృత్తి నిరోధకః" అనేది. చిత్తమనేది మనిషిలో అహంకారానికి ( ego ) కి స్థానం.
ఉదాహరణ - .మనిషి ఒక గదిలో కూర్చుని ఉంటాడు. ఒక పురుగు పాకుతూంది. ఇది కన్ను చూచిన పిమ్మట , మనసుకు వచ్చిన ఆలోచన. మనసు బుద్ధికి దీనిని అందిస్తుంది. బుద్ధి తన స్మృతిలో నున్న జ్ఞానం వలన - అది ఒక తేలు, కూడితే చాలా బాధకలుగుతుంది. దానిని చంపాలి - అనే ఈ నివేదికను.చిత్తానికి ఇస్తే చిత్తం కార్యాచరణకు శరీరాన్ని(కర్మేంద్రియాలను) ప్రేరేపిస్తుంది. చిత్తంలో ఉన్న అహంకారం “నేను ఒక తేలును చూచాను. వెంటనే చంపాను.” అని ఆ పని యొక్క కర్తృత్వాన్ని వహిస్తుంది. In computer language each of these hierarchical functions of mind can be called scripts (procedures) coming into play in a sequence.
ఒక యువకుడు ఒక యువతితో నిన్ను మనసారా ప్రేమిస్తున్నాను అంటే అర్థం ఆక్షణం అతని మనసు ఆమెపై ఉన్నది. ఇంకొక గంట తరువాత అతనిమనస్సు భోజనంపై ఉంటుంది. సత్యం ఇదే.

మానస సోపాన పంక్తి – 3
మనసు,బుద్ధి అందరికి సమానమే. వివేకము,విశ్లేషణ, విచక్షణ కలవారిది సద్బుద్ధి. ఈ బుద్ధి యొక్క గుణాలు కొన్నిసంస్కారాల రూపంగాను కొన్ని సాధనారూపంగానూ వస్తాయి. వీనికంటె పైస్థాయిలోని చిత్తము బుద్ధియొక్క నివేదికను యథాతథంగా స్వీకరించి కార్యాచరణకు ప్రేరేపిస్తుంది. చిత్తము ఒక అద్దమువంటిది. దాని వద్దకు వచ్చిన దానినే పునః పరిశీలనలేకుండా ప్రతిబింబమును (ప్రతిక్రియను) ఇస్తుంది. చిత్తమును భగవాన్ రమణమహర్షి సినిమాతెరతో పోల్చారు. దానిపై ప్రదర్శించిన చిత్రాల మంచిచెడ్డలతో తెరకు ఏమీ నిమిత్తం ఉండదు. దాని వృత్తి reflection మాత్రమే. మరి చిత్తవృత్తి నిరోధము ఎలా సాధ్యముతున్నది? బుద్ధినుండి వచ్చే స్పందన లను చిత్తము స్వీకరించకపోవడమే. అద్దాన్ని బుద్ధి వైపునుండి అహంకారము వైపు తిప్పడమే. చిత్తము బుద్ధిప్రేరణలను నిరాకరించి, అహంపై కేంద్రీకరించడమే. అప్పుడు దుర్బుద్ధియొక్క ప్రేరణలను చిత్తం నిరాకరించ గలుగుతుంది. నేను అనే తత్త్వంపై విచారణ ఇంద్రియములనుండి మనసునుండి బుద్ధినుండి వచ్చిన దానిని వదలి తనని తాను తెలుసుకుంటుంది. చిత్తము అంతర్ముఖము కావడమంటే అదే. ఆత్మజ్ఞాన సముపార్జనకు మార్గమదే.

సామాన్యునికి, జ్ఞానికి శరీరము, ఇంద్రియములు, మనసు, బుద్ధి సమానంగానే ఉంటాయి. కాని చిత్తవృత్త్లులను నిరోధించడం వలన ప్రపంచములో జరిగే సంఘటనల ప్రభావం జ్ఞానిపై ఉండదు. జ్ఞాని మౌనం వహించవచ్చు, సంభాషణలో పాలు పంచుకోవచ్చు కాని అతడు ఉద్రేక పడడు. కంగారు పడడు. సమతౌల్యం కోల్పోడు.
ఒక గీతా శ్లోకం గుర్తుకు వస్తుంది.
విద్యా వినయ సంపన్నే బ్రహ్మణే గవి హస్తిని
శుని చైవ శ్వపాకే చ పండితాః సమదర్శినః (భ.గీ. 5.18)
విద్యా వినయ సంపన్నుడైన బ్రాహ్మణుని యందును, ఆవు యందును, ఏనుగుయందును, కుక్కయందును, కుక్క మాంసము తినువాని యందును సమదృష్టిగలవారే జ్ఞానులు అనిచెప్ప బడతారు.
ఇది సామాన్యంగా జ్ఞాని సమబుద్ధినిచెప్పడానికి అందరూ ఉదహరించే శ్లోకం. కాని ఒకోసారి విపరీతార్థాన్ని ఇచ్చినట్లు కనబడుతుంది. సమదర్శనః అంటే ఊరకుక్క ఇంట్లోదూరితే జ్ఞాని ఛీఛీ అని అదిలించకుండా ఉంటాడా? గొప్ప పండితుడిని గౌరవించి నమస్కరించకుండా ఉంటాడా? ఈ విధమైన ప్రశ్నలు రావచ్చును. ప్రకృతిలో మనం చూచే ప్రాణులన్నీ విభిన్నమైనవి. జంతువులు వేరు. వాటిలో నీచ జంతువులు వేరు. పండితుడు వేరు, పామరుడు వేరు. కాని శునక లక్షణము, గో లక్షణము, పాండిత్యము, అజ్ఞానము వేరైనా అవన్నీ ఉపాధికి సంబంధించినవి. సర్వభూతాశయస్థితుడైన పరమాత్మవస్తువు ఒక్కటే. బాహ్య స్వరూపముల తేడా అందరికీ తెలిసెదే. జ్ఞాని శరీరమును శరీరముగా, ఆత్మవస్తువును ఆత్మగా చూడగలుగుతాడు. కుక్క ముట్టుకుంటే స్నానం చేసి వస్తాడు. కుక్కను విదిలిస్తాడు. పండితునికి నమస్కరిస్తాడు. కాని, ఆకుక్కను హింసించడు. ఆ కుక్కపై క్రోధం, ద్వేషం వహించడు.

మనస్సు అంటే ఏమిటి? పదం ఉన్నది? అలాంటి పదార్థం ఉందా?

https://www.facebook.com/vallury.sarma/posts/492973567406728

మనస్సు అంటే ఏమిటి? పదం ఉన్నది? అలాంటి పదార్థం ఉందా? MIND అనే ఆంగ్లపదం దీనికి అనువాదం కాదు. mind లో అన్నిటికంటే అడుగు భాగం class IV employee మనస్సు. ఇది ఒక అవయవం కాదు.శరీరంలో భాగం మస్తిష్కం. దారిలో నడుస్తుంటే అనేకులు ఎదురౌతారు. వారినెవరినీ మనం పట్టించుకోము. కళ్ళు చూస్తాయి. మనస్సు వారి మీద ఉండదు. Mind is absent. అమ్మాయిల కాలేజీ అప్పుడే వదలి పెట్టారు. దారిలో పోయే పనిలేని యువకుడికి కళ్ళతోపాటు మనస్సు పనిచేయడం మొదలుపెడుతుంది. ఆఎర్రచీర అమ్మాయి ఎంతోబాగుంది. (ఇప్పుడు ఎవరూ చీరలు ధరించి కాలేజీకి రారు అనుకుంటాను.) ఇది మనస్సులో పుట్టిన ఆలోచన భాషలో వ్యక్తం చేస్తే. ఇంతవరకు సహజం. అప్పుడు మనస్సు ఈ విషయాన్ని బుద్ధికి చేరవేస్తుంది. ఇక్కడ వస్తుంది సమస్య. బుద్ధి ని "intellect అనవచ్చు. సద్బుద్ధి, దుర్బుద్ధి, వక్ర బుద్ధి, బుద్ధి హీనత. బుద్ధికి ఉండవలసిన గుణం విచక్షణ. దాని వల్ల వచ్చేది వివేకం.బుద్ధి జ్ఞాపకాలను నెమరువేసుకుంటుంది. బాపూ బొమ్మలా ఉంది కదా.ఇది బుద్ధి చేసే పని. ఆలోచనలు amplify అవుతాయి. ఈ class 2 employee ఆఫీసరుకు సమాచారం అందిస్తుంది. ఆ పదార్థం చిత్తం. "నీ చిత్తం వచ్చినట్టు చేయి." అంటాము. పనిచేసేది చేయించేది చిత్తం.మంచి పని, చెడ్డ పని, వెకిలి పని ఇవన్నీ చిత్తం అధీనంలోనే జరుగుతాయి. చిత్తంచేసే పనులే చిత్తవృత్తులు. వాటిని నియంత్రించడమే యోగ సాధన. పతంజలి మొదటి సూత్రం.

https://www.facebook.com/mythili.abbaraju/posts/10213140027808436

ఒక పాత వ్యాసం...

దివ్యాలోకనం

ప్రతీదీ పక్కదానితో సంధానమైన జాలం ఇదంతా అన్న స్పృహ రావటం , విశ్వపు లయకి వీలైనంత దగ్గరగా వెళ్ళగలగటం – స్తిమితం.

మెలకువలోంచి నిద్రలోకి జారే ఆ కాసిని క్షణాలలో గొప్పగా సేదదీరుతామని శాస్త్రజ్ఞులు అంటారు.అక్కడొకింత నిలవగలగటం ముక్తులయేందుకు మొదలని తత్వజ్ఞులు.

ఏమాలోచిస్తాము అప్పుడు? ఏవేవో. కలిసిపోయి. అర్థం లేదనిపించేవి. అర్థాలు తెలుసుకోవటం మొదలుపెట్టటం తేలిక, మర్చిపోవటం దాదాపు అసాధ్యం. మొత్తాన్నీ ఒక్క కొనసాగే స్రవంతి గా చూడగలగటం జ్ఞానపు ఒక నిర్వచనం.

ఎక్కడ ప్రారంభమైనా – కళ పర్యవసించవలసినది శాంతిలో, దీవించబడి దిగినవారికి.

దేనికి దాని సరిహద్దులు విడిగా – ‘సామాన్య జీవనం’ లోనూ, కొందరు ఉత్తములకు జన్మతః తెలియవు.

మా అమ్మమ్మకి ఇద్దరు కూతుళ్ళూ ముగ్గురు కోడళ్ళూ నేనొక మనవరాలిని. ఎవరిని పిలవబోయినా వేరేవాళ్ళవి కనీసం రెండో మూడో పేర్లు అన్నాకే అసలువాళ్ళ పేరు వచ్చేది. చిన్నప్పుడు నవ్వొచ్చేది గాని, అందరిమీది అనురాగమూ కలిసిపోయినతనమని తర్వాత అర్థమైంది.

”ఎదురు గా ఉన్నవాటిని విడివిడి వస్తువులుగా చూడటం మానేసే ప్రయత్నం చేయండి. చెట్టో ఇల్లో పొలమో – ఏదైనా. ఇక్కడొక నీలి చదరం, అక్కడ కోలగా గులాబీ వన్నె …ఇక్కడొక పసుపు రంగు చార – మీకెలా కనిపిస్తే అలా, అదే వర్ణాన్ని ఆ ఆకృతి లోనే – చిత్రిస్తూ వెళ్ళండి . ఆ సన్నివేశం మిమ్మల్ని ముద్రించిన తీరునంతా బొమ్మకట్టగలిగేదాకా”

ఇది Claude Monet చూపు.

పక్షి పాడినట్లుగా బొమ్మ వేస్తే బావుండుననుకునేవారు. ప్రతి రోజూ కొత్త కొత్తగా ప్రత్యక్షమయే సౌందర్యం ఆయనను మాదకత లో ముంచేది. ఆ మొత్తాన్నీ వ్యక్తం చేస్తూనూ చేయబోతూనూ – ఉన్మత్తత ఆవరించేది. తన చిత్రాలను అర్థం చేసుకోవాలనుకొని చర్చకు పెట్టవద్దనీ ప్రేమిస్తే చాలుననీ ఆయన వేడుకోలు.

”అబ్బే. ఇవి చిత్రాలా ఇంకేమైనానా, కేవలం ఇతని impression” అని, తన జీవిక తొలిదశలలో ఒకరు నిరసనగా అన్నదే నిర్వచనమైంది. Pierre Auguste Renoir, Camille Pissarro వంటి కొందరు సన్నిహితులూ స్నేహితులతో కలిసి, impressionism – సౌందర్యావిష్కరణకు అప్పటి అవసర సందర్భమైంది.

చాలా ప్రేమించిన మొదటి భార్య, మొదటి చిత్రాలు చాలావాటికి నమూనా – Camille Doncieux Monet 1878 లో క్షయ వ్యాధి తో అకాల మృత్యువు పాలైనారు. అప్పటికి Camille వయసు 38. Monet ఆ అగాధం లోంచి చాలా శ్రమపడి పైకి వచ్చారు. తన ఇంటినీ తోటనూ తీర్చి దిద్దుకున్నారు. తిరిగి జీవించారు, ప్రేమించారు. తోట లోపలి కొలనులోవి ఆ కలువపువ్వులనే, మారే వేళల కాంతులలో మళ్ళీ మళ్ళీ, తీరీ తీరని తమితో చిత్రిస్తూ ఇరవై ఏళ్ళు…

ఊరట ఇచ్చిన రెండవ భార్య Alice 1911 లోనూ, మొదటి సంతానమైన కొడుకు Jean 1914 లోనూ మరణించారు. వెలుగు నీడల దోబూచులను కుంచెలోకి తెచ్చుకోవటమే తన జీవన సాఫల్యం అన్నాళ్ళ నుంచీ. అప్పుడిక చీకట్ల ఛాయలు ఎక్కువైనాయి. రంగులు ఇదివరకట్లా లేవు, పసుపూ జేగురుల నడుమనే ఊగుతున్నాయి…ఎరుపెరుపు అంచులవరకూ. ఆ దృష్టి మందగించింది, కళ్ళలో శుక్లాల ఫలితమయి.

ఇక్కడిది కానిదొకటి ఉందనేందుకు ఆనవాళ్ళుగా నేలకు దిగుతారు కళాకారులు. అయ్యో, ఈ ఐహికత్వం ఎంతెంత వేధించి నలుపుతుంది, వచ్చినదారినే తిరుగు మొహం పట్టే దాకా!

ఆనాటికి వందేళ్ళ ముందు నుంచే శుక్లాలకు శస్త్ర చికిత్స ఉంది. కాని అందులో పరాజయాల పాలు ఎక్కువే. తోటి impressionist చిత్రకారిణి Mary Cassatt కి చేసిన శస్త్ర వైద్యం పూర్తిగా విఫలమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె మరి చిత్రించనేలేదు. ఆ నేపథ్యంలో, తనకు మిగిలి ఉన్న చూపు చాలుననే తృప్తి లోకీ ఆ కొత్త చూపు విలక్షణత్వం తనను చేర్చుతూన్న అపూర్వమైన తీరాలలోకీ ఆయన కొన్నేళ్ళు ఒరిగిపోయారు. మేఘమూ మెరుపూ వానా హరివిల్లూ అన్నీ ఒకదానిలోకి ఒకటి కరిగిపోవటమే ఆయన అన్నేళ్ళుగా కోరుకుంటూవచ్చిన పక్వత.

ఆ మనస్స్థితి ని జర్మన్ అమెరికన్ కవయిత్రి Lisel Mueller తన శ్రేష్ఠ పద్యం ‘Monet Refuses the Operation‘ లోకి తీసుకు వస్తారు. ఇందుకు Monet ఉత్తరాల ద్వారా ప్రకటించిన భావాలు కొంతవరకు వాస్తవాధారం. పూర్తిగా ఈ పద్యం నిజమా అంటే కాకపోవచ్చు. పూర్తి సత్యం, ఏకైక సత్యం – వీటికి చాలాసార్లు అందని కళాదృష్టికి వివరణ ఇది. మరొక వైపున, ఈ రోజుల medical ethics లో భాగంగా, రోగి అభిప్రాయాలకూ నిర్ణయాలకూ ప్రాధాన్యం ఉండే పరిస్థితుల లోనూ ఈ పద్యానికి విలువ ఉంది.

ఉత్తమ పురుష లో కొనసాగే ఆ పద్యం ఇలా ఉంటుంది..

‘’పారిస్ వీధుల దీపాలన్నీ అంత విస్పష్టంగా వెలుగుతున్నాయా?మసకల పరివేష్టాలేవీ ఆ చుట్టూ లేనేలేవా?

ఆ అగుపించటమొక రుగ్మత అనీ వయసు తెచ్చిపెట్టినదనీ అనేయద్దు దయచేసి, డాక్టర్ !

ఆ గాలిలాంతరులను దేవకన్యలుగా దర్శించేందుకొక జీవితకాలం పట్టింది నాకు. అంచులని మెత్తబరచి చెరిపివేసి

బహిష్కరించటం తేలికగా అయిపోలేదు. ఉందనుకున్న తిర్యగ్రేఖ అభాస అని తెలుసుకుందుకూ సాగర గగనాలు

విడిగా లేవన్నది తట్టేందుకూ – ఇంతకాలం కావలసివచ్చింది. రోయెన్ ఆలయం నిలిచి ఉన్నది సమాంతరకాంతి

స్థంభాల పైన అని యాభై నాలుగేళ్ళయాక అర్థమైంది. ఇది పైదీ అది కిందదీ అన్న నిశ్చయాలు నా యవ్వనానివి- ఆ మూడుకొలతల దోషాలని తిరిగి తెచ్చి నాకు ఇవ్వటమెందుకు? అరే, వంతెనా దాన్ని కప్పిన విస్టీరియా తీవెలూ

విడివిడిగా నాకెందుకు తెలియాలి? ప్రతీ రాత్రీ శాసనభవనం కరిగి, థేమ్స్ నదీ జలస్వప్నం అవుతోందని మీకు

తెలియదు, చెప్పటమెలాగ? ఒక్క పెద్ద ఖండం నుంచీ విడివడిన పిల్ల దీవులకి మల్లే ఒకదానినింకొకటి గుర్తించని,

పరిచయాన్ని ప్రకటించని ఆ లోకం వద్దండీ నాకు.

ప్రపంచమొక ప్రవాహం- కాంతిది దేన్ని తాకితే అది అయిపోగల మార్దవం.

నీరూ నీటిపైని కలువపూలూ కాంతే. నీటి అడుగునా నీటి పైనా ఊదా, ధూమ్రం, పచ్చని పసుపు…తెలుపూ నీలపు

దీపాలు, ఆ గుప్పిటి నుంచీ దీనికి అతి వేగంగా మారే వెలుతురు – నా కుంచె కుచ్చులు మరీ పొడుగయి,

పట్టుకుందుకు మించిపోతోంది. ఇప్పటికే. నిట్టనిలువుగా నిలుచున్న మన ఈ భారమైన ఘనాకృతులు దగ్ధమై

గాలిలోకే కలిసేందుకు చూస్తాయి – ఎముకలూ చర్మమూ వస్త్రాలూ అన్నీ. నింగి వంగుతూ నేలని సందిట్లోకి

లాక్కుంటుంది- మీకు కనబడితే బాగుండును డాక్టర్ ! పొంగి ఉప్పొంగే గుండె – నీలిరంగు పొగలుగా ఆవిరి

అయినాక గానీ, అంతటినీ చుట్టలేదు‘’

ఆ దశలో వేసిన చిత్రాలు ఆ తర్వాత రాగల నైరూప్య చిత్రకళకు ఆధారమైనాయని విమర్శకులు అనుకోవటం ఉంది.
అయితే – వేసిన దారిలోనే కాదు, ఆ పైన అక్కడ పడే అడుగులలోనూ మాధుర్యం ఒలకాలి కద.

మరణానికి మూడేళ్ళ ముందు, పూర్తి అంధత్వంలోకి జారిపోతూండగా Monet రెండు కళ్ళకూ శస్త్ర చికిత్స చేయించుకున్నారు. కొన్ని క్లేశాలు అడ్డుపడినా మొత్తం మీద వైద్యం విజయవంతమైంది.

ఆ తర్వాత వేసిన బొమ్మలలో, సామాన్య నేత్రాలకు అందని అతినీలలోహిత కిరణాలు కనిపిస్తున్న చిహ్నాలు ఉంటాయని అంటారు. అందుకు నిరూపణేమీ లేదు కాని, అందరికీ కనిపించేవాటినే, కనిపించేలాగే – అసలు ఎప్పుడాయన కళ్ళు చూశాయని?